Zamek Książ to perła architektoniczna ukryta wśród zieleni Książańskiego Parku Krajobrazowego, niedaleko Wałbrzycha. Jest to trzeci co do wielkości zamek w Polsce, po Malborku i Wawelu, i jeden z najbardziej tajemniczych. Jego potężne mury, malownicze tarasy i niezwykła historia przyciągają tysiące turystów, ale najprawdziwsze tajemnice kryją się głęboko pod powierzchnią zamku. W tym artykule odkryjemy historię Zamku Książ i jego tajemniczego podziemnego kompleksu.
Historia zamku - od średniowiecza do współczesności
Historia Zamku Książ sięga XIII wieku, kiedy to książę świdnicko-jaworski Bolko I Surowy wzniósł w tym miejscu warownię mającą bronić południowych granic Śląska. Pierwotnie zamek nosił nazwę Książęca Góra (Fürstenstein), która z czasem ewoluowała w Książ.
Przez wieki zamek przechodził z rąk do rąk, należąc kolejno do czeskich królów, węgierskich magnatów i wreszcie w 1509 roku trafił w ręce rodu Hochbergów, którzy władali nim przez ponad 400 lat, aż do II wojny światowej. To właśnie za ich panowania Książ stał się jedną z najbardziej okazałych rezydencji w Europie, zyskując przydomek "Perły Śląska".
Największy rozkwit
Największy rozkwit zamku nastąpił za panowania Jana Henryka XV Hochberga i jego żony Marii Teresy Cornwallis-West, znanej jako księżna Daisy. Był to okres, gdy zamek został rozbudowany do imponujących rozmiarów, a księżna Daisy, kobieta o nieprzeciętnej urodzie i inteligencji, sławna była ze swoich przyjęć, na które zapraszała elitę europejską, w tym członków rodzin królewskich.
Księżna Daisy zostawiła po sobie niezwykłe wspomnienia, które są bezcennym źródłem wiedzy o życiu arystokracji na przełomie XIX i XX wieku. Ich lektura pozwala nam zajrzeć za kulisy życia w Książu, gdzie przepych mieszał się z intrygami, a etykieta z prawdziwymi ludzkimi emocjami.
II wojna światowa i projekt "Riese"
Najbardziej tajemniczy rozdział w historii Zamku Książ rozpoczął się w 1941 roku, kiedy to zamek został skonfiskowany przez władze III Rzeszy. Oficjalnie tłumaczono to niepłaceniem podatków przez właścicieli, ale prawdziwe powody były zupełnie inne. Wehrmacht, a później Organizacja Todt, miały szczególne plany wobec zamku i jego okolic.
W 1943 roku rozpoczęto realizację tajemniczego projektu o kryptonimie "Riese" (Olbrzym). Był to jeden z największych i najbardziej tajemniczych projektów budowlanych prowadzonych przez nazistów w czasie II wojny światowej. W ramach tego projektu pod zamkiem i w okolicznych Górach Sowich wykuto olbrzymie podziemne tunele i hale.
Cele projektu "Riese"
Do dziś nie ma pewności, jakie dokładnie cele miał realizować projekt "Riese". Istnieje kilka teorii:
- Kwatera Hitlera - Jedna z teorii mówi, że miała to być nowa kwatera główna Hitlera, podobna do Wilczego Szańca, ale lepiej ukryta i bardziej rozbudowana.
- Produkcja tajnej broni - Inna teoria zakłada, że w podziemiach miała być produkowana tajna broń, możliwe, że nawet z wykorzystaniem technologii nuklearnej.
- Laboratorium badawcze - Niektórzy historycy twierdzą, że kompleks miał służyć jako laboratorium do badań nad nowymi technologiami wojskowymi.
- Fabryka/magazyn - Najbardziej przyziemna teoria mówi o tym, że miała to być po prostu ukryta przed alianckimi nalotami fabryka uzbrojenia lub magazyn strategicznych zapasów.
Niezależnie od pierwotnego przeznaczenia, prace pochłonęły ogromne zasoby i były prowadzone z wykorzystaniem niewolniczej pracy więźniów obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Szacuje się, że przy budowie kompleksu "Riese" pracowało około 30 000 więźniów, z których wielu straciło życie z powodu wycieńczenia, chorób i brutalnego traktowania.
Podziemia Zamku Książ
W ramach projektu "Riese" zamek został częściowo przebudowany. Usunięto część zabytkowych wnętrz, obniżono niektóre kondygnacje i wykuto pod zamkiem dwa poziomy podziemi sięgających 50 metrów w głąb góry zamkowej. Wykuto tam kilkusetmetrowe tunele, które miały połączyć zamek z systemem podziemnych kompleksów w Górach Sowich.
Podziemia zamkowe cechują się zaawansowaną technologią budowy. Ściany zostały wzmocnione betonem, zainstalowano systemy wentylacyjne i instalację elektryczną. W niektórych miejscach widać przygotowania do instalacji specjalnego wyposażenia, ale jakie dokładnie miało to być wyposażenie, pozostaje tajemnicą.
Tajemnicze urządzenia i instalacje
W podziemiach zachowały się ślady po specjalnych instalacjach i urządzeniach. W betonie widać odciśnięte kształty różnych elementów, które zostały później usunięte. Niektóre pomieszczenia mają specjalne wzmocnienia, które sugerują, że miały tam pracować ciężkie maszyny. Inne z kolei są zabezpieczone w sposób wskazujący na to, że miały być chronione przed wstrząsami.
W jednym z podziemnych korytarzy znaleziono ślady po instalacji, która według niektórych badaczy mogła być związana z eksperymentami nad bronią jądrową. Czy rzeczywiście naziści prowadzili tu badania nad bombą atomową? To pytanie wciąż czeka na ostateczną odpowiedź.
Skarby i tajemnice Książa
Oprócz zagadek związanych z projektem "Riese", Zamek Książ jest również przedmiotem innych fascynujących opowieści o ukrytych skarbach i tajemnicach. Jedną z nich jest legenda o "Złotym Pociągu", który miał zniknąć w okolicach Wałbrzycha w ostatnich dniach wojny, przewożąc zagrabione przez nazistów dzieła sztuki, złoto i inne kosztowności.
W 2015 roku świat obiegła sensacyjna wiadomość o odkryciu "Złotego Pociągu" w podziemnym tunelu niedaleko Wałbrzycha. Choć później okazało się, że był to fałszywy alarm, sprawa na nowo ożywiła zainteresowanie tajemnicami regionu i przyciągnęła do Książa tysiące turystów i poszukiwaczy skarbów.
Tajemnicze dokumenty i sekrety rodzinne
Inną fascynującą historią związaną z Książem są losy rodzinnych skarbów Hochbergów. Przed konfiskatą zamku przez nazistów, ostatni właściciele mieli ukryć część rodzinnych pamiątek i kosztowności. Niektóre z nich odnaleziono po wojnie, ale wiele pozostaje zaginionych do dziś.
W 2018 roku w zamku odkryto zbiór nieznanych wcześniej dokumentów i fotografii, ukrytych w jednej ze ścian. Znalezisko to rzuciło nowe światło na historię zamku i jego mieszkańców, ale jednocześnie postawiło nowe pytania o to, co jeszcze może być ukryte w murach tej niezwykłej budowli.
Zamek Książ dzisiaj
Dziś Zamek Książ jest jedną z największych atrakcji turystycznych Dolnego Śląska. Zwiedzający mogą podziwiać odrestaurowane komnaty, w których zachowały się elementy dawnego wyposażenia, piękne tarasy z widokiem na zielone doliny oraz część podziemi związanych z projektem "Riese".
W zamku organizowane są wystawy, koncerty, rekonstrukcje historyczne i inne wydarzenia kulturalne. Szczególnie popularne są nocne zwiedzania i specjalne trasy tematyczne, pozwalające poznać różne aspekty bogatej historii tego miejsca.
Badania naukowe
Zamek Książ i jego podziemia są przedmiotem intensywnych badań naukowych. Archeolodzy, historycy i specjaliści z innych dziedzin starają się odkryć kolejne tajemnice tego miejsca. W 2019 roku rozpoczęto projekt badawczy mający na celu szczegółowe przebadanie podziemi z wykorzystaniem najnowszych technologii, w tym skanowania 3D i badań georadarowych.
Te badania już przyniosły interesujące odkrycia, w tym lokalizację nieznanych wcześniej tuneli i pomieszczeń. Naukowcy przewidują, że w najbliższych latach możemy spodziewać się kolejnych fascynujących odkryć związanych z Zamkiem Książ i projektem "Riese".
Podsumowanie
Zamek Książ to nie tylko imponujący zabytek architektury i piękna rezydencja, ale również miejsce pełne tajemnic, które wciąż czekają na odkrycie. Jego historia jest fascynującym splotem losów możnych rodów, wielkich wydarzeń historycznych i zagadek, które do dziś rozpalają wyobraźnię.
Czy naziści rzeczywiście prowadzili tu tajne eksperymenty? Czy w podziemiach ukryte są skarby? Jaki był prawdziwy cel projektu "Riese"? Te pytania wciąż pozostają bez jednoznacznej odpowiedzi, czyniąc z Zamku Książ jedno z najbardziej tajemniczych miejsc w Polsce.
Niezależnie od tego, czy interesują nas historyczne fakty, czy tajemnice i legendy, Zamek Książ oferuje niezapomniane doświadczenie, które pozwala nam zanurzyć się w fascynującej podróży przez wieki polskiej i europejskiej historii.